بررسی ترتیب سلولی شبکیه چشم ماهی قره برون (acipenser persicus)

تاس ماهی ایرانی (acipenser pericus) از خانواده تاس ماهیان، یکی از باارزش ترین ماهیان خاویاری دریای خزر محسوب می شود که بیشترین پراکنش آن در ناحیه خزر جنوبی و در آبهای ایران است. این ماهی کفزی بوده و بیشتر اوقات زندگی خود را در آبهای گل آلود، کدر و کم نور بستر سپری می کند. از آنجا که بین ترتیب سلولهای حساس به نور و لایه های شبکیه با اکوفیزیولوژی بصری ماهیان رابطه وجود دارد، این گونه باارزش جهت مطالعه و بررسی ساختار شبکیه چشم، لایه های مربوط به سلولهای حساس به نور و سازش های احتمالی در مطالعه حاضرانتخاب گردید. به دلیل شرایط محیط زیست و شیوه زندگی این ماهی، تصور می شود که این گونه دارای دید ضعیفی باشد. چشم ماهی از مرکز تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری شهید بهشتی شهرستان سنگر دریافت و به آزمایشگاه انتقال داده شد و بعد از طی مراحل تثبیت، جداسازی شبکیه، آبگیری، شفاف سازی، قالب گیری و برش گیری، رنگ آمیزی آنها انجام شد و مقاطع تهیه شده با میکروسکوپ نوری مورد مطالعه قرار گرفت. برای تهیه تصاویر با میکروسکوپ الکترونی، گسترش بافتی تهیه و بافت مورد نظر با گزیلن پارافین زدایی و با الکل 100% گزیلن زدایی شد. پس از پوشش نمونه ها با طلا تصاویر الکترونی از نمونه ها تهیه شد. مشاهدات نشان می دهد که تاس ماهی ایرانی دارای هر دو نوع سلول گیرنده نور، یعنی سلولهای مخروطی و استوانه ای است، اما غالب سلولها از نوع استوانه ای است به طوری که حدوداً 3 برابر سلولهای مخروطی می- باشند. سلولهای مخروطی این ماهی که اکثراً از نوع منفرد بزرگ هستند در ربع پشتی- گیجگاهی تراکم بیشتری نسبت به سایر قسمت های شبکیه دارند که برای شناسایی طعمه (جانوران کف زی)، یعنی سمت جلو و پایین مطابقت دارد. تنوع کم سلولهای مخروطی نیز احتمال دید ضعیف و وابستگی کمتر به دید رنگی را در این ماهی تأیید می کند. بنابراین مشاهدات حاضر از شبکیه چشم تاس ماهی ایرانی آن را به عنوان یک ماهی کفزی با وابستگی کمتر به حس بینایی جهت انجام فعالیت های عمومی تأیید می کند.